Er klinken klanken die de aandacht trekken. We verlaten ons ontbijt spoorslags om een kijkje te nemen.

Aha, er is een herdenking gaande. Verrek, dat is waar ook. Estland viert dat het 100 jaar geleden onafhankelijk is geworden. Onze eigen Koning was vorige week in Estland om dit feit met de Esten te herdenken (en vast ook om wat fijne handelscontracten binnen te hengelen, maar dit geheel terzijde).

De Esten maken er werk van. En het geheel verloopt heel erg formeel en officieel. Die herdenking.

Het is ook niet niks.

Estland is pas vanaf 1918 een zelfstandige staat. Want het is maar net hoe je ‘onafhankelijk’ definieert. Estland werd namelijk in 1940 door Sovjettroepen en daarna in 1941 door Duitse troepen bezet. Na verdrijving van de Duitse troepen, eind 1944, kwamen de Russen opnieuw langs. En niet zomaar of om ff een bakkie te doen. Met een lekker kaakje er bij. Neu neuh!! Ze bleven plakken. Tot 1994!!

Tijdens deze jaren vluchtten enkele honderdduizenden Esten naar het westen . En soortgelijke aantallen Esten werden in strafkampen geïnterneerd. Een groot deel van hen kwam nooit terug uit deze kampen en hun plaatsen werden ingenomen door Russen die uiteindelijk meer dan een derde deel van de bevolking gingen vormen; in de steden liep dat op tot de helft.

Grote delen van Estland (waaronder de eilanden waarover we nu fietsen) werden grondgebied van Rusland. Geen Est had of kreeg toegang. De door de Russen gevormde grenzen werden afgezet met prikkeldraad en streng bewaakt.

Pas in 1991 kreeg de Sovjetrepubliek Estland zijn onafhankelijkheid als soevereine democratische republiek terug. En pas in 1994 verliet de laatste gewapende Rus het land.

De (zeer recente) geschiedenis heeft diepe wonden geslagen in Estland en de relatie met het naast gelegen Rusland is slecht te noemen.

De herdenking vandaag trekt veel minder bezoekers dan die in 1918. Dat zien we tijdens een bezoek aan een expositie waar een foto te zien is van het zelfde plein als waar we vanochtend stonden. Vanochtend stonden er een handvol mensen. In 1918 stonden de mensen als haringen in een ton.

Alles overdenkende wekt het de indruk dat de Esten een zelfde trauma hebben opgelopen zoals wij (of eigenlijk de generaties van velen van u) van de tweede WO, en dat zij dat dan van de Russische bezetting (the Red Terror) hebben overgehouden. met dit verschil: dat hunnie trauma een stuk recenter is. Veel veertigers of ouder hier, hebben nog levendige herinneringen.

Eerlijk is eerlijk: het was mij in de jaren negentig een beetje ontgaan.

Indrukwekkend. Deze fiets loze dag.

Gerrit