Gaat er in uw eigenste bovenkamertje een waarschuwingslampje branden bij het horen van de naam: Pol Pot? Of dat er in uw huiskamer wat alarmbellen afgaan bij het horen van ‘de Rode Khmer’.

Zo niet?!

Ga dan op zoek naar het koetouw van de klokkentoren in uw stad of dorp. Neem een koevoet mee. Breek in. En als je dat touw gevonden hebt, geef er maar ‘s een flinke waarschuwing zwengel aan. Because, dat ‘rode leger’ - onder aanvoering van meneer Pol Pot - vermoorde in vier jaar tijd ruim 2 miljoen Cambodjanen. En als dat al niet veel klinkt: de bevolking van Cambodja bestaat grofweg uit 8 miljoen inwoners......

En mocht U nu denken: “Ah Gerrit, ah Joan, maar dat is vast heel erg lang geleden”. Nou, dan moeten wij U toch eventjes uit uw historische droom helpen. Het is nog geen vijftig jaar geleden gebeurt.

Wij zijn aanbeland in Phnom Penh. De hoofdstad van Cambodja. De plek waar de ellende begon op 17 april 1974.

Na jarenlange onderdrukking door de Vietnamezen en later ook de Amerikanen waren de Cambodjanen aanvankelijk blij met de komst met de nieuwe ‘ bevrijders’. De slingers werden uitgehangen. Ballonnen opgeblazen. Mensen waren uitgelaten en blij. Die gasten van de Rode Khmer werden als helden de stad binnengehaald. Maar de vreugde duurde niet lang. Nog dezelfde dag werd alle inwoners van Phnom Penh bevolen om de stad te verlaten. Binnen drie dagen was de hele stad verworden tot een spookstad.

De bewoners werden afgevoerd naar het platteland. Alwaar ze moesten werken. En dan kwam je er nog betrekkelijk goed vanaf.

Ze hadden met name hoogopgeleiden bij de veter. Was je medicus, professor of universitair geschoold. Dan ging je er zonder pardon aan. Maar ook als je een bril op had (en dus intelligent was) was dat een aanleiding om je te vermoorden. Was je een monnik: dan ging je er aan. Had je ‘zachte’ handen, dan werd verondersteld dat je hoogopgeleid was. En werd je vermoord. Om kogels te sparen werden kleine kinderen tegen bomen doodgeslagen........ Kortom: een gruwelijkheid die zijn weerga niet kent.

In het centrum van Phnom Penh is een museum over de genocide. Het Tuol SlengGenocide Museum. Dit museum is gevestigd in een oude school die het rode leger gebruikte om bekentenissen los te weken van gevangenen. Zodra er een bekentenis was (op schrift) werd je alsnog vermoord.

We lopen door tientallen martelkamers. We staan in de cellen. We zien martelwerktuigen. We zien foto’s van de laatste veertien - door de bevrijders in 1979 gevonden en gefotografeerde - vermoorde gevangen, die doodgeknuppeld zijn. Doodknuppelen deden ze om kogels te sparen. Doodbloeden was ook een methode. Hele gezinnen en families werden vermoord opdat eventuele nazaten geen wraak zouden kunnen nemen....... In de laatste ruimte zien we foto’s van massagraven en een vitrine vol met schedels........

Het is een indrukwekkend bezoek. Met hele indringende en gruwelijke foto’s. Bezoekers zijn stil. Foto’s worden nauwelijks gemaakt.

Wat ons raakt is dat het geen wreedheden zijn van lang geleden. ”Ze zijn nog zo recent”. Ik herinner me nog dat ik beelden zag op onze zwart wit TV thuis. Aan de Bovenheigraaf in Wezep. Pol Pot en de Rode Khmer waren in die tijd veel in het nieuws. Het duurde overigens nog tot 1978 voordat de wereld goed en wel in de gaten had welke wreedheden zich hier afspeelden.

zie de betegelde schoolvloer en de provisorische gemetselde cellen.......

De echo’s van de oorlog klinken vandaag de dag nog na in Cambodja. Door het museum. Maar ook nog door iets anders.

De Rode Khmer heeft namelijk miljoenen mijnen gelegd tijdens zijn/haar bewind. Het hele land lag (en ligt) bezaaid met landmijnen. En daarom hebben we een paar dagen geleden het Cambodjaanse mijnenmuseum bezocht niet ver van Siem Reap.

Je hebt grofweg 2 soorten: mijnen die mensen op moesten blazen. En mijnen die tanks moesten opblazen. Alleen weten die mijnen zelf het onderscheid niet te maken. Hoe dan ook. Het gevolg is dat tot op de dag van vandaag Cambodjanen ledematen verliezen omdat ze - bijvoorbeeld bij het bewerken van het land - op een mijn stuiten.

Het goede nieuws is dat veel mijnen inmiddels geruimd zijn. Het minder goede nieuws is dat er in het Noord Westen van Cambodja nog tienduizenden moeten liggen.

We krijgen een indrukwekkende (audio)tour door het museum. Met tal van wetenswaardigheden en indrukken die je eigenlijk liever niet ziet en hoort.

Zo is de mevrouw die ons kaartjes verkoopt slachtoffer van een mijn.

Ik wilde - voorafgaande aan mijn bezoek - een grap maken dat ze die mijnen maar om Volendam moesten leggen om de oorsprong (die bron van ellende) van dat vreselijke Nederlandsche levenslied, die Hollandsche meezingers, die smartlappenfabriek een gevoelige - en wat mij betreft fatale - klap toe te brengen (en eerlijk gezegd vind ik dat nog steeds). Maar na afloop van het bezoek aan dit mijnenmuseum heb ik helemaal geen zin meer om grappen te maken.

Als het U allemaal niets zegt en/of geïnteresseerd bent geraakt: bekijk dan de film ‘the Killing Fields’ maar ‘s. Beetje gedateerd. Maar het geeft een indringend beeld van de tragedie die zich hier in Cambodja heeft afgespeeld. En voor U die in het gelukkige bezit zijn van een Netflix abonnement: check de film ‘ First they Killed my Father’ ‘s. Deze film geeft ook een ‘goed’ beeld van de gebeurtenissen.

Morgen gaan we naar Choeung Ek, ook wel genoemd: ‘the Killing Fields’. Ongeveer 20.000 gevangenen uit de eerder beschreven ‘ school’ werden hier naar toe gebracht en vermoord. De lichamen zijn er begraven in 129 massagraven.

En dan te weten dat dit slechts 1 van de vele Killing Fields is.........

Gerrit & Joan